Karl Seglem er ein renessansemann og mangekunstnar som driv eige plateselskap og slik er produsent, men som først og framst har talent som poet, komponist, bukkehorn-spelar og saksofonist. Han var berre eit par og tjue år gamal då heimkommunen Årdal tildelte han kulturprisen sin. Sidan då har han vore nominert til Spellemannprisen fire gongar, i klassar som folkemusikk/ gamaldans, open klasse og jazz. Det var eit bestillingsverk til Vossajazz Seglem blei nominert til jazzprisen for. Han fekk NOPAs musikkpris for det verket, og har også fått prisar som Edvard-prisen og Egil Storbekkens musikkpris.
Kort sagt: Seglem er ein høgt skatta, mykje prisa og særs etablert musikar og komponist. Innanfor bokformatet er han yngre. Debuten kom på Samlaget i 2006: Stilla er ein åker var gitt ut som dikt. Han kom med dikt også på Skald forlag i 2013: Kvit frekvens, stille spor. I år kom siste boka så langt, Kvervel, også den på Skald.
Eg får tak på han i ei travel tid mellom boklansering og konsertar – mykje reising. Den siste runden av dette e-postintervjuet les og svarar han på på autobahn – på veg mot speling i Bremen.
MK: Hei Karl! Eg har først og framst opplevd deg som lydkunstnar. Men eg har alltid tenkt at det er mykje for ein bokelskar å lese inn i opptredenen din. Du tenkjer metaforisk – også som musikar. Kjenner du deg att i det?
KS: Ja, absolutt. Og det er noko paradoksalt i det – og i det eg skapar. Og eg likar paradoks. Ulike spenn mellom – kontrastar – ytterpunkt – kjerne. At eg spelar eller skriv éin ting for å uttrykka ein annan ting. Det er jo ikkje slik heile tid, eg spelar og skriv «den eg er» også, det er ikkje til å unngå. Men metaforisk – ja.
MK: Når byrja du å jobbe på fulltid som kunstnar, og kva var inngangen til det?
KS: Eg har arbeida som frilans kunstnar sidan 1985. Det året eg begynte å reisa for skulekonsertane til Rikskonsertane saman med gitaristen Kenneth Sivertsen. Eg har aldri hatt ein såkalt fast jobb etter det, og no er det for seint.
MK: Kan du seie litt om korleis du tenkjer som musikar – og om dette litterære som eg ser i musikken din går att i bøkene?
KS: Eg trur grunnen til at eg skriv er at eg ofte føler at musikken er så tømt, så tom, når den er spelt, etterpå – Så det må jo gli over i kvarandre, eller det gjer det. Eg er jo den samme mannen enten eg blæs luft gjennom metall eller bein, eller sit med ein blyant og skriv på eit ark. Arket ligg der med teikn, ordna og konkret, medan musikken, lufta er vekke, tømt – Den kan ha skapt mange nye rom i dei som lytta – men dei romma er ikkje skrivne – Men, dei kan jo, dei gode stundene på ei scene, i musikken kan inspirere, inspirerer til å skriva. Men poesien min har så langt ikkje skrive det. Iallfall ikkje noko som er utgitt.
MK: Eg opplever det som mykje kontekst i dei verka av deg som eg har opplevd. Det er ikkje berre mannen som sit og blæs eller som formulerer tekst som blir formidla?
KS: Heilt klart. Det er ein vev av – så mykje. Og det gjeld å vera til stades og fokusert i alle dei ulike kontekstar ein opplever, eller er i då.
MK: Er litteraturen din tilsvarande musikalsk, meiner du?
KS: Svaret er ja – men, poesien min er endå meir avskrella, vil eg hevda. Den er ikkje så rytmisk og med så lange linjer, melodiar, frasar, som det er i spelet mitt og i komposisjonane mine, generelt. Poesien min står kanskje meir som enkeltståande klangar – som også heng saman i tematikk og orda eg brukar –
MK: Korleis vel du då den eine eller den andre forma: når veit du at musikken er den rette kanalen, og når er boka rett?
KS: Det å skriva triggar nok noko anna i meg enn å spela. Det handlar også om å finna, eller leita etter orden, i tilværet, i tankane. Skrift gjer det for meg. På ein annan måte enn musikken – som eg opplever som mykje meir abstrakt i sin praksis – også det å komponere. Mykje meir her og no – og så ferdig. Det er den mest abstrakte kunstform – ved sidan av dans kanskje?
Eg har jo alltid skrive, sidan eg gjekk på ungdomskulen, og seinare kanskje mest for å setja ord på det å jobba med denne mest abstrakte kunstform.
Men, om det er eit men?, Eg er gjennom begge uttrykks/kunstformene oppteken av å skapa nye rom i lyttaren. Poesi kan som få andre skriftlege tradisjonar, sjangrar gjera nettopp det. Opna opp til å dikta med, meir enn å «forstå» ved på død og liv analysere. Det er ei gåve å kunne formidla det, og lykkast i å formidla det. Både gjennom poesien – skrifta OG musikken. Begge deler takk.
Eg er gjennom begge uttrykks/kunstformene oppteken av å skapa nye rom i lyttaren. Poesi kan som få andre skriftlege tradisjonar, sjangrar gjera nettopp det. Opna opp til å dikta med, meir enn å «forstå» ved på død og liv analysere.
MK: Kor ofte skjer det at den same ideen blir både bok og forestilling?
KS: Konsert meinar du?
MK: Viss du vil kalle det konsert, så seier vi det. Men eg har vel tenkt at det er så mykje i konsertane dine at dei er som heile framsyningar. Du har desse bukkehorna, som er som skulpturar, og som du speler på. Imellom er det forteljingar, og så er det kontekstane. Ein gong såg eg deg i ei kyrkje i Bokbyen Fjærland. Du hadde tilpassa framsyninga til staden.
KS: Det er fint observert. Eg er oppteken av at konsertane skal flyta og at den straumen av lyd som blir produsert skal vera ei rørsle av mange ting, både stygt, vakkert, svakt, sterkt, melodisk inviterande og atonalt skremmande, med meir – at det må vera variasjon i det og at det ikkje er så naudsynt å stoppa den straumen for at folk skal få klappa i hendene 😉 og såleis stoppa den rørsla. Slik sett så er det litt som å jobba med å skriva ei forteljing – (Men eg har jo låtar som stoppar kontant også! så folk får klappa litt he he )
MK: Kan då same teksten vere både bok og konsert?
KS: Det har vel så langt ikkje skjedd. Eg har heilt sidan eg begynte å komponere nesten brukt kun norske titlar på låtane mine. Og alltid likt å leika med dobbeltydningar og opne titlar. Desse orda kjem att i dikta mi – har gjort heile vegen. Det er ein raud tråd ein eller annan plass, som ein kan finna. Debutalbumet mitt heiter Poems for trio og kom i 1988.
MK: Rundt tretti år seinare, i fjor, var du og eg på scena ilag på Oslo internasjonale Poesifestival. Eg las og du improviserte over teksten min. Eg opplevde deg der som kreativ – var det eigentleg du som hadde styringa, og som lurte meg til å tru at eg hadde den?
KS: Å melda frå scenen saman med andre er å gje og ta – uansett om ein berre er to. Det handlar om å lytta. Mest. Sams energiar, sjølv om utgangspunktet vårt var at vi ikkje hadde øvd oss (på å venta til dømes). Det gjeld å finna dei energiane i andre, i teksten, i lyden og i publikum. Det er jo mange forfattarar som ikkje klarar det. Formidla dei flotte tekstane dei har skrive. Og det er jo musikarar som også ikkje klarar det også (når musikken er så «vanskeleg» at all fokuset er på teknikk, og ikkje musikk). Med betre tid til å jobba litt saman hadde det vorte heilt annsleis. Eg veit eg hadde spelt annsleis då, og det er jo eigentleg berre fint å tenkja på, for det bar jo det vi gjorde også – med lik styring.
MK: Kan du elles seie noko om det å jobbe som musikar med andre forfattarar. Er du meir ein medforfattar då, berre med instrument?
KS: Ja det vil eg absolutt seia. Utvida, fargeleggja, klanglegjera – ut over det som finst av meining i tekst. Hadde seinast ei veldig fin oppleving i møte med Inger Elisabeth Hansen på Oslo Poesifestival der vi jobba med hennar nye diktsamling «Krysninger / Konvoi » Vi fekk til noko veldig fint som utvida rommet i oss og lyttarane.
MK: Kan du seie noko om metoden og arbeidsrutinene dine?
KS: «Kvervel», samlinga som kom i vår er bygd på at eg skreiv eit dikt kvar dag i to år. Med blyant, penn på notatblokk og i dei små Muji-bøkene eg alltid har med meg. Der hadde eg den mykje brukte sirkelen eller årsyklusen som utgangspunkt. Noko eg fort gjekk vekk ifrå. Brukte nærare 5 år på å få den ferdig. Har ikkje tal på kor mange gonger eg arbeida gjennom og redigerte, og det løsna først når eg våga å riva alt ned og setja alt saman på heilt nye og kontrasterande måtar. Med dei to siste diktsamlingane har eg fått god motstand av Skald forlag. I motsetning til i musikklivet der det snart ikkje finst motstand igjen før folk gjev ut lyden sin. Ein blir betre av motstand.
Kvervel vart nyleg nulla. Det er ikkje noko eg snakkar om. Eg kapslar det inn? Går vidare. Tenkjer alt det «gamle» eg har tenkt, men ristar det fortare av meg enn tidlegare. Og kanskje kjenner eg skam? Litt?
MK: Apropos motstand. Du er no innvotert som medlem i Den norske Forfatterforening. Du søkte ein gong før også. Då fekk du avslag. Korleis opplevde du det? Kva gjorde det med skrivinga di – skreiv du meir eller mindre, vart du innbitt eller var det ikkje så viktig?
KS: Eg har fått mange avslag opp igjennom. Veldig mange. Det blir verken betre eller verre å få det, men det har heldigvis ikkje ført til at eg har resignert. (Det er kanskje tyngre å ha sete i salen på Spellemann fire gonger og ikkje fått pris, enn eitt avslag i DnF) . Eg trur den krafta i meg som vil skapa og halda på, er veldig sterk. Eg er nysgjerrig og ser alltid framover. Mest tenkte eg vel at litteraturfolket hegnar om sine eigne og at ein musikar som skriv ikkje er noko særleg sett frå dei. Ikkje godt nok. Slik er det jo også andre vegen. Forfattarar som syng eller spelar får vel ikkje særs høg stjerne av musikkfolket heller. Det er jo altfor lite kontakt mellom kunstgreinene i Norge. Altfor få samarbeid. Vi er eit for lite land, og for lite kulturelt land. Vi manglar vidsyn, forståing og respekt for andre kunstgreiner enn den vi driv med sjølv – iallfall er det litt slik. Eg tenkte at eg skal ikkje gje meg, eg må berre halda på med mitt, på min måte, gå min veg. Tid. Det tek tid og eg veit det veldig godt. Og det tok jo då tid – å bli medlem. Eg vart svært glad når eg fekk svaret no i haust.
MK: DnF har tatt det med avslag på medlemsskapssøknadar mykje på alvor – lenge. Det var oppe på det aller første årsmøtet eg var på, og det er over ti år sidan. Eg er forundra over at ein ikkje snakkar om dei mange andre avslaga og refusjonane som kjem gjennom eit kunstnarliv. Trur vi at vi er aleine om det? Er det skamfullt, er det difor dei sorgene blir tatt like mykje på alvor, trur du?
KS: Skam ja. Kanskje det? At ein ikkje føler seg fullverdig, god nok. Eg trur ikkje vi er åleine om det, men at det skjer i mange menneske sine liv, og at det generelt blir snakka lite om. Kvervel vart nyleg nulla. Det er ikkje noko eg snakkar om. Eg kapslar det inn? Går vidare. Tenkjer alt det «gamle» eg har tenkt, men ristar det fortare av meg enn tidlegare. Og kanskje kjenner eg skam? Litt?
Eg har fått mange avslag opp igjennom. Veldig mange. Det blir verken betre eller verre å få det, men det har heldigvis ikkje ført til at eg har resignert. (Det er kanskje tyngre å ha sete i salen på Spellemann fire gonger og ikkje fått pris, enn eitt avslag i DnF) . Eg trur den krafta i meg som vil skapa og halda på, er veldig sterk. Eg er nysgjerrig og ser alltid framover.
MK: Men som du seier så har jo du hovudidentiteten din som musikar, og kanskje ser komitear til det? Det blir berre synsing. Men det med at det tok tid før du vart medlem i DnF har vel òg å gjere med at det tok tid før du gav ut den andre heile boka di. Etter debuten frå 2006 tok det sju år, til 2013, før det kom ei ny bok. No tok det fem år. Tar det tre år til neste bok, då?
KS: Det håpar eg inderleg. At eg no finn tid og kraft til det. Ideane er der.
MK: Korleis ser ein arbeidsdag ut for Karl Seglem?
KS: Det er ingen dag som er lik. Eg har eit godt og stort arbeidsrom i Oslo sentrum og eit komponisthus på vestlandet. Vekslar mellom å arbeida her eller der – og dreg også til Berlin eller andre byar no og då for å arbeida. Fungerer best når eg klarar å kobla heilt ut – og gå inn i det eg skal, vil gjera. Eg har med ein gammal mac der nettverkskortet er kaputt. Heilt naudsynt. Dagleg går eg eindel, prøver å starta dagene med å skriva, så øva, så skjerm. Så er det jo møter og turnear og reising hit og dit både titt og ofte. Men eg jobbar ganske strukturert og har også vorte svært mykje flinkare på langtidsplanlegging. Det gjer alt lettare å vita at den turneen som eg skal ha om 1, 5 år må begynnast å jobba med no (eller igår) og at planar blir lagt i god god tid. Då får ein gjort meir!
MK: Korleis har arbeids-åra sett ut dei siste åra?
KS: Eg arbeidar stort sett «heile tid». I snitt minst 10 timar dagleg. Det å få bestillingsverk eller konsertar betyr at ein må skjerpa seg og halda ting ved like. Å spela blåseinstrument er i høgste grad også ein kroppsleg krevande ting, så dei siste åra har eg begynt å springa meir – og lenger. Det hjelp meg både fysisk og psykisk. Må halda lyden ved like. Og eg les – men alt for lite les eg. Skulle ha lest mykje mykje meir. Men eg skriv nok litt mindre enn før også – det heng jo ihop, og det må gjerast noko med.
Å spela blåseinstrument er i høgste grad også ein kroppsleg krevande ting, så dei siste åra har eg begynt å springa meir – og lenger. Det hjelp meg både fysisk og psykisk. Må halda lyden ved like.